پکیج (پروتکل) درمان شناختی رفتاری برای اختلال وحشت زدگی (پانیک) در 42 صفحه فارسی در قالب فایل ورد قابل ویرایش
ویژگی های فایل:
شامل 6 جلسه درمانی
بصورت آموزش گروهی و فردی و دارای توضیحات کامل هر جلسه
42 صفحه ورد قابل ویرایش
با فونت B lotus سایز 14 و فاصله خطوط 1.5
دارای رفرنس معتبر و به شیوه APA
به همراه پیوست تمرینات عملی
این محصول مناسب برای دانشجویان، اساتید، روانشناسان، کلاسهای آموزشی، کنفرانسها، وبینارها، متخصصین و سایر رشته های مرتبط می‌باشد.
فهرست مطالب:
جلسه اول - ارزیابی و آموزش بیمار
جلسه دوم - آرام سازی و باز آموزی تنفسی
جلسه سوم - شناسایی افکار ناکارآمد و مقابله با آن
جلسه چهارم - مواجهه
جلسه پنجم - مواجهه و بازسازی شناختی
جلسه ششم - پی گیری
پیوست ها
پرسشنامه اضطراب بک
برگه اطلاعات تحریف های شناختی
کار برگ یادداشت روزانه افکار منفی
کار برگ مقابله با افکار منفی
برگه دستورالعمل آرام سازی
برگه دستورالعمل باز آموزی تنفس
کار برگ سلسه مراتب موقعیت های آغازگر پانیک
کار برگ تمرین مواجهه
منابع
نمونه ای از جلسات که در این پروتکل وجود دارد:
جلسه اول - ارزیابی و آموزش بیمار
اهداف جلسه:
1. برقراری ارتباط درمانی
٢. اخذ شرح حال از بیمار و ارزیابی شدت اختلال
٣. آموزش بیمار
۴. تعیین اهداف
وسایل مورد نیاز:
۱. راهنمای مداخله مختصر در اختلال پانیک
۲. پرسشنامه اضطراب بک
مروری بر جلسه
جلسه
اول به تعبیری مهمترین جلسه درمان است چرا که بیشتر بیماران بعد از این
جلسه است که تصمیم می گیرند درمان را ادامه دهند یا آن را قطع کنند.
بنابراین، شما باید بتوانید رابطه درمانی خوبی با بیمار برقرار کرده و او
را نسبت به درمان امیدوار سازید. همچنین، در این جلسه باید یک سری اطلاعات
را در مورد حمله پانیک، و علل و درمان آن در اختیار بیمار بگذارید و در
نهایت، با همکاری بیمار اهداف درمان را تعیین کنید.
1. برقراری ارتباط درمانی
بیمار
وقتی نزد درمانگر می آید در انتظار از او دارد: اول این که درمانگر اضطراب
و درماندگی او را درک کند و دوم این که برای مشکل وی راه حلی داشته باشد.
در یک ارتباط درمانی موفق، باید بتوانید به بیمار نشان دهید که می توانید
به این انتظارات بیمار پاسخ دهید.
بنابراین، برای ایجاد یک ارتباط
درمانی خوب، سعی کنید وقتی بیمار درباره ترس و وحشتش حرف می زند، احساس او
را بفهمید. برای این کار به دقت به حرف های بیمار گوش کنید، سر خود را به
علامت گوش دادن تکان دهید، در حالت نشسته بر روی صندلی کمی به جلو خم شوید
تا نشان دهید موضوع برایتان مهم است و در نهایت با احساس بیمار همدلی کنید.
برای مثال بگویید "این حمله ها باید خیلی آزاردهنده باشند ".
علاوه بر
این، امیدواری خود را نسبت به بهبود بیمار نشان دهید. مثلا به بیمار بگویید
"میدونم این بیماری تاب و توانت را گرفته، اما خوشبختانه درمان های خوب و
موثری برای آن وجود دارد ".
نکته مهم آن است که بهیچوجه بیمار را نصیحت
نکنید چون این کار به رابطه درمانی صدمه می زند. مثلا به بیمار نگویید " حل
این مشکل فقط به سعی و پشتکار تو بستگی دارد. تو باید سخت تلاش کنی، اون
موقع مقابله با حمله پانیک سخت نخواهد بود. اگر چه این حرف اشتباه نیست اما
لحن نصیحت گرانه دارد.
٢. اخذ شرح حال از بیمار
بیماران به
درمانگران باتجربه، اعتماد می کنند. بنابر این، دانش بالینی و تجربه درمانی
خود را با سوالات دقیق نشان دهید. حتی وقتی بیمار از طرف همکاران به شما
ارجاع شده و در نامه ارجاعی و یا پرونده وی، تشخیص او ذکر شده است، باز هم
گرفتن شرح حال مناسب ضروری است. این کار هم به بهبود رابطه درمانی کمک می
نماید و هم اطلاعات لازم را برای مراحل بعدی مداخله آماده می کند.
در اخذ شرح حال، موضوعات زیر را روشن کنید:
• بیمار به خاطر چه مشکلی مراجعه کرده است؟ و علائم آن کدامند؟
• مشکل از کی شروع شد؟ و چرا؟
• بیمار درباره این مشکل چطور فکر می کند؟
• بیمار برای از برطرف کردن مشکل تا حالا چه کارهایی کرده است؟ و نتیجه آن چه بوده است؟
• مشکل فعلی چه تأثیری بر زندگی و روابط بیمار داشته است؟
۳. ارزیابی شدت اضطراب
مشکل اصلی بیمار، اضطراب شدید (وحشت زدگی)
است. برای ارزیابی شدت این اضطراب از دو شیوه می توان استفاده کرد. اول
اینکه از خود بیمار سوال کنید که سطح اضطرابش چقدر است و دوم از یک
پرسشنامه معتبر اضطراب استفاده کنید.
برای بیمار توضیح دهید که ارزیابی
شدت اضطراب کمک می کند تا در انتهای کار متوجه شویم درمان چقدر موفق بوده
است. سپس از بیمار بخواهید پرسشنامه اضطراب بک (پیوست را ملاحظه کنید) را
تکمیل کند.
4. آموزش بیمار
درست است که بیماران، حمله پانیک را به کرات تجربه
کرده اند ولی ممکن است چیز زیادی درباره ماهیت ندانند. توصیف ماهیت این
اختلال می تواند باورهای اشتباه آنان را در مورد عواقب ترسناک این بیماری
مانند سکته، غش و غیره اصلاح کرده و دیدگاه او را درباره بیماری اش تغییر
دهد. این تغییر نگرش، سنگ بنای اولیه درمان است.
توضیح حملات پانیک
حمله پانیک را به صورت زیر برای بیمار توضیح دهید. در تمامی موارد سعی کنید توضیحات خود را با سطح سواد و درک بیمار انطباق دهید:
تقریبا
همه افراد گاهی دچار اضطراب می شوند. اما علامت بارز حمله های پاتیک این
است که میزان اضطراب خیلی زیاد است. شما ممکن است تفسیر نادرستی از این
اضطراب شدید داشته باشید و فکر کنید دارید سکته قلبی می کنید یا یک مشکل
پزشکی دیگر دارید، دارید دیوانه می شوید و یا ممکن است کاملا کنترل تان را
از دست بدهید. در طی حمله پانیک، ممکن است احساس نفس نفس زدن، گر گرفتی،
ناراحتی معده، وزوز گوش، احساس قریب الوقوع بودن مرگ، لرزش، گیجی، خفگی،
درد سینه، عرق کردن و تپش قلب را تجربه کنید (این ها علایم حمله پانیک
هستند).
اختلال پانیک را اغلب "ترس از ترس " می نامند چون افراد مبتلا
به این اختلال از علایم ترس (یا یک حمله پانیک) هراس دارند و این علایم را
طوری تفسیر می کنند که انگار دارد اتفاق بدی برایشان می افتد. ترس بهنجار
زمانی اتفاق می افتد که ما در خطر واقعی هستیم و ترس مثل یک آژیر به مغزمان
خبر می دهد که در خطر قرار داریم تا بتوانیم از خودمان در برابر این خطر
محافظت کنیم. علایم ترس (تپش قلب، نفس نفس زدن و...) به این خاطر ایجاد می
شوند که به ما نیرو و انرژی لازم را برای فرار یا مقابله بدهد که اصطلاحا
به آن پاسخ جنگ اگریز می گویند. در اختلال پانیک، بدن ما فکر می کند در خطر
هستیم، در حالیکه هیچ خطر واقعی وجود ندارد. وقتی ترس در غیاب خطر اتفاق
می افتد، آن را "آژیر اشتباه " می نامیم. این شبیه یک آژیر آتش سوزی است
وقتی که هیچ جایی آتش نگرفته است. وقتی این حملات تکرار می شود و شما نمی
دانید چرا این علایم را تجربه می کنید ممکن است فرض کنید که حمله پانیک
نشانه آن است که اتفاق بدی دارد در بدن یا ذهن شما اتفاق می افتد. طنز تلخ
قضیه اینجاست که شما به تدریج از همان علایمی می ترسید که برای محافظت شما
در برابر خطر ایجاد شده بودند.
علاوه بر این، چون افراد مبتلا به اختلال
پانیک معتقدند که حملات پانیک خطرناک هستند، درباره رخ دادن حملات در
آینده نگران می شوند (به این نگرانی، "اضطراب انتظارى " می گویند). همچنین
آن ها از هر چیزی که شبیه علایم پانیک بوده و احساس های مشابهی را به وجود
آورد (گرما، ورزش، لذت یا به هیجان آمدن، تحریک جنسی، خشم، نور آفتاب، و
غیره) می ترسند و از آن اجتناب می کنند (به این رفتار، "اجتناب" می گویند،
که نقش مهمی در تداوم و عدم بهبودی پانیک دارد). افراد مبتلا به اختلال
پانیک به این احساس های درونی توجه زیادی می کنند: "قلبم داره تند میزنه.
دارم حمله قلبی پیدا می کنم" یا "احساس ضعف و گیجی می کنم. دارم از حال می
رم (به این حالت، "گوش به زنگی نسبت به احساس های درونی" و "سوء تعبیر " آن
ها می گویند). همچنین بسیاری از این افراد حمله پانیک را موقع خواب تجربه
می کنند.»
بسیاری از بیمارانی که اختلال پانیک دارند "گذر هراسی" را هم
تجربه می کنند. آن ها از موقعیت هایی که بیرون آمدن یا فرار از آن جاها
مشکل است، می ترسند (مثلا، " ممکن است تو مترو دچار حمله اضطرابی شوم و
جلوی مردم غش کنم"). آن ها ممکن است تنها در خانه نمانند و یا به تنهایی
بیرون نروند. این افراد می ترسند که در مکآن ها یا موقعیت هایی مثل سوپر
مارکت ها، بازار، قطار، مترو، هواپیما، پل، جاهای مرتفع، تونل، آسانسور
و...دچار حمله پانیک شده و نتوانند از آن فرا کنند. اگر هم مجبور شوند به
این مکان ها بروند معمولا به روش های گوناگون سعی می کنند در خود احساس در
امنیت بودن" ایجاد کنند. مثلا همیشه همراه یک فرد دیگر بیرون بروند که
بتواند در صورت لزوم به آن ها کمک کند. اگرچه این تلاش ها در کوتاه مدت
موفقیت آمیز هستند، ولی در دراز مدت واقعا مشکل آن ها را تشدید می کند.
توصیف علت پانیک:
تحقیقات
نشان می دهد اختلال پانیک علل متعددی دارد و در واقع از ترکیبی از عوامل
عوامل زیستی و روان شناختی ناشی می شود. اضطراب ممکن است وراثتی باشد و یا
از تجارب اولیه زندگی آموخته شود.
افراد مبتلا به پانیک شدید به احساس
های جسمی شان توجه کرده و آن ها را به شکل فاجعه آمیزی تعبیر می کنند. برای
مثال، آن ها ممکن است به ضربان قلبشان توجه کرده و عجولانه نتیجه بگیرند
که دارند حمله قلبی می کنند. همچنین موقعیت های استرس برانگیز ممکن است
حمله های پانیک اولیه را در افراد مستعد فعال کنند - برای مثال، ترک خانه،
مشکلات ارتباطی، جراحی، مسئولیت های جدید، یا بیماری جسمی.
برداشت های نادرستی که در مورد حمله پانیک وجود دارد
اکثر
افراد، علایم پانیک را نشانه ای از وجود یک بیماری خطرناک جسمی، روانی یا
از دست دادن کنترل تفسیر می کنند. آن ها ممکن است معتقد باشند که واقعا
بیماری قلبی یا اسکیزوفرنی دارند، ممکن است ارتباطشان را با واقعیت را از
دست بدهند، غش و یا سکته قلبی کنند؛ یا حوادث ترسناک دیگری برایشان اتفاق
بیفتد. آن ها همچنین ممکن است بترسند که حمله های پانیک علامت یک مشکل شدید
روانی باشد و در نتیجه ممکن است افسرده و وابسته شوند.
برخی هم ممکن
است به غلط معتقد باشند که حملات پانیک علامت مشکلات عمیق و ریشه دار
هستند. آن ها اغلب باورهای غیر واقع بینانه ای درباره اضطراب دارند، مانند
اضطراب در هر صورت بد است "، و "من باید فورا از شر اضطرابم خلاص شوم".
بقیه معتقدند که چون سال ها، اختلال پانیک داشته اند پس هیچ وقت نمی توانند
بهبود پیدا کنند. با این همه، باید برای بیمار توضیح دهید که این بیماری
به درمان خوب پاسخ می دهد. درمان شناختی- رفتاری به افراد کمک می کند
برداشتها و قضاوت هایشان اشتباه شان را درباره این اختلال اصلاح کنند.»
درمان پانیک
برای
حملات پانیک درمان های موثری وجود دارد. دو نوع مهم درمان، دارو درمانی و
درمان شناختی رفتاری است. داروها کمک می کند تا علایم اختلال پانیک و
گذرهراسی کم شوند. بنابراین لازم است تا هر وقت که پزشک صلاح می داند داروی
خود را ادامه دهید چون قطع خودسرانه آن ممکن است موجب عود پانیک شود.
درمان
شناختی رفتاری که در اینجا از فرم ختصر آن استفاده می شود از جمله
موثرترین درمان ها برای اختلالات اضطرابی از جمله پانیک و گذرهراسی است.
این درمان به بیمار کمک می کند تا اضطراب خود را با استفاده از تکنیک های
آرام سازی کاهش دهد، باورهای غلط خود را در مورد علائم پانیک اصلاح کند، و
با موقعیت هایی که از آن اجتناب می کند، بتدریج مواجه شود.
از بیمار چه انتظاری می رود
درمان
شناختی رفتاری درمانی است که باید در آن مشارکت فعالی داشته باشید. از شما
انتظار می رود هفته ای یک بار (گاهی بیش از یک بار در هفته) به جلسات
درمان بیایید، فرمهای بررسی مشکلات را پر کنید و تمرین های درمانی را بین
جلسات انجام دهید. گاهی یک دوره پنج جلسه ای برای درمان اختلال پانیک کافی
نیست و ممکن است به جلسات بیشتری نیاز داشته باشید. در این صورت، شما را به
متخصص روان شناسی بالینی ارجاع می دهیم تا درمان کامل تری را برای شما
انجام دهد.
5. تعیین اهداف درمان
همچنین در جلسه اول باید با بیمار در مورد
اهداف درمان به توافق برسید. بیماران از این نظر تفاوتهایی با هم دارند.
برخی از آنان می خواهند بلافاصله حالشان خوب شود، تمایلی به انجام تمرین
های درمانی ندارند، ایرادی در افکار شان نمی بینند و غیره. در مقابل،
تعدادی دیگر از آنان اهل مشارکت فعال در درمان هستند، تمرین ها را کامل
انجام می دهند، افکار منفی را به خوبی شناسایی می کنند و از توصیه های
درمانگر تبعیت می کنند. بنابراین، با بیمار در این مورد به توافق برسید که
در جلسات درمان به دنبال چه چیزی هستید، چه مقدار بهبودی را انتظار دارید،
چقدر کار و تمرین نیاز هست، مداخله چقدر طول می کشد، و اگر نتیجه دلخواه
حاصل نشد چه کارهای دیگری باید انجام گیرد. در پایان جلسه از بیمار بخواهید
اگر سوالی و یا ابهامی وجود دارد، بپرسد.
